بسم اللّه الرحمن الرحيم

با سلام و تحیت ... .

مقدمه آموزش تزریقات عضلانی به خود :

بنده به عنوان کسی که در یادگیری هر مهارت و هنری سعی در آموختن آن در عالی ترین سطح و با کاملترین جزئیات آنرا دارم ، کار فراگیری فن تزریقات را پس از تحقیقات بسیار تئوریک و میدانی ، از انجام تزریق به خودم شروع نمودم چون این کار موجب می گردید که ارتکابم به کوچکترین حرکت خارج از اصول و قائده ای که منجر به بروز کمترین درد ، التهاب ، کبودی و ... غیر طبیعی شود را بلافاصله شناسایی نموده و در صدد رفع فوری و اصولی آن برآیم ( درد کشیده طبیب است ) .

نکته : آب مقطر را فقط به منظور انجام تمرین تزریقات وریدی بکار برده و جهت تمرین تزریقات عضلانی ، زیرجلدی و درون جلدی هرگز آنرا انتخاب ننمائید زیرا که به دلیل رقت آب مقطر نسبت به مایعات میان بافتی بدن و پدیده فشار اسمزی ناشی از این اختلاف رقت و غلظت یا عدم برابری غلظت ( حدث بنده برای توجیه این موضوع ) این تزریق ، تزریقی بسیار دردناک خواهد بود و یک آمپول بی خطر ، بی ضرر و پر خاصیت برای شروع این کار ، آمپول B.Complex (‌ البته بدون اختلاتش با B.12 ) می‌باشد چون با تزریق تصادفی  B.Complex  در رگ هیچ خطری بوجود نمی آید و نیز ویتامین B در آب محلول بوده و مازاد آن به راحتی از بدن دفع می گردد و پیشنهاد بعدی برای انجام این تمرین استفاده از سرم سدیم کلراید 9٪ " تزریقی " ( نه سرم شستشو ) می باشد که بسیار بسیار مورد مناسب ، ارزان ، بی درد ، بی ضرر و دارای کمیت کافی بوده و هیچگونه هاشیه و عارضه ای را در تزریقات ( چه عضلانی و چه وریدی ) با خود به همراه ندارد .

نکته مهم :  فراگیری تزریقات با استفاده از اینگونه جزوات ( هرچند کامل و بدون نقص ) ، فقط و فقط می تواند به شکل تئوری ، مراحل عملیاتی کار تزریقات را به شما آموزش داده و مرحله اصلی ( Drug / دارو ) که شامل بحث شناخت ترکیب و اثر داروهای مصرفی و تزریقی بر یکدیگر ، واکنش حال فعلی بیمار به داروی تزریقی و عوارض پیش بینی نشده دیگر می باشد که می‌بایست آنها را در کلاسهای پیشرفته و با کمک اساتید مجرب فرا گیری نمائید .

◄ روشهای اصلی تزریق :

A : عضلانی ( Im / ... ) .

B1 : تزریق وریدی  (  … / Iv ).

B2 : انفوزیون وریدی ( Infusion / Inf ) .

B3 : تزریق سرم ( ... ) .

C : تزريق زيرجلدي / زیرپوستی ( سابکیو : S.C / S.Q / ... ( .

D : تزریق داخل جلدی / داخل پوستی / هیپودرم ( Hypo / Id / ... ) .

E : Ia و Li هم هستند .

F : تزریق ركتالی ( ... ) : فقط و فقط در نوزادان کاربرد داشته و دارو بوسیله سرنگ بدون نيدل ، مستقيماَ داخل ركتوم پوش مي گردد .

نکته : به غیر از داروهای تک روش‌تزریقی ، داروهایی نیز هستند که به دو یا چند روش قابل تزریق اند که در جزوه تکمیلی به آنها اشاره گردیده است .

*** بنده در این جزوه فقط به آموزش تزریق عضلانی می پردازم .

◄ در بین تزریقات رایج ، پرکاربردترین و شایعترین تزریق ، تزریق عضلانی ( I.m ) می باشد که به راحتی در بیش از 12 عضله مختلف بدن انجام می پذیرد .

@◄ انجام بیشترین تزریقات در عضله سرین بزرگ ( باسن ) صورت می پذیرد و علت عمده آن گنجایش بالای این عضله در پذیرش دارو ( حداکثر 10CC ) و نیز ( در برخی موارد ) عرفی است که به غلط در این خصوص در اذهان عام نهادینه گردیده . محل مورد استفاده جهت تزریق در این عضله ، ربع فوقانی و خارجی باسن در دایره ای به قطر تغریبی 4 سانتی متر می باشد که ایمن‌ترین فاصله تا عروق و اعصاب این ناحیه را دارا می باشد . این عضله مناسب ترين محل برای انجام تزريقات عضلانی در افراد بيش از ٢ تا ٣ سال می باشد .

◄ تزریق عضلانی به خود : در صورتی که حجم دارو 3CC یا کمتر بود می توانید آن را به عضلات دلتوئید ( بغل بازو ) ، جلو و پشت بازو ، پشت ساق پا ، ساعد و ... تزریق نمائید اما چنانچه حجم دارو بیشتر بود می‌توانید از عضله بغل ، جلو و پشت ران خود استفاده نمائید و اگر بنا به هر دلیلی خواستید که تزریق را در " سرین " ( عضله باسن ) انجام دهید می توانید یکی از سه حالت ذیل و یا حالت دیگری که خودتان راحت تر هستید را اتخاذ نموده و به راحتی عملیات تزریق را در این عضله به انجام رسانید :

◄ تزریق به سرین بزرگ ( باسن / Dorsogluteal ) :

الف) حالت درازکش : به حالت ریکاوری پوزیشن به پهلوی چپ برروی زمین دراز بکشید ( افراد راست دست ) و نوک آرنج دست چپتان برروی زمین بگذارید و زانوی راست جلوی زانوی چپ قرار بگیرد . سپس در حالی که به محل مناسب و درست تزریق در ربع فوقانی ، خارجی باسن خود (‌ دایره ای به قطر تغریبی 4 سانتی متر ) نگاه می کنید با رعایت هرچه بیشتر نکات فنی ، نیدل اینگ ، آسپیراسیون و پوش اینگ را انجام دهید .

پانویس بند الف) :

* نیدل اینگ : عمل فرو کردن سوزن در پوست و بافتهای بدن .

* آسپیره نمودن : عقب کشیدن دسته پیستون سرنگ به منظور اطمینان از قرار گرفتن نوک سوزن در رگ و یا بافتی دیگر .

* پوش اینگ : اعمال فشار به دسته پیستون به منظور تخلیه داروی موجود در سرنگ ، در محل تزریق یا ... .

نکته مهم : اگر در حین تزریق بنا به هر دلیلی ( ... ) مجبور به تغییر عمق نیدل ( کاهش یا ازدیاد ) شدید ، بلافاصله پس از این تغییر و پیش از شروع مجدد تزریق ( پوش کردن دارو ) ، یک بار دیگر عمل آسپیراسیون را انجام دهید چون امکان دارد که نیدل در زمان نیدل اینگ اول از یک رگ عبور نموده باشد و اکنون ، نوک نیدل با تقلیل عمق ( اگر نیدل را کمی بیرون بکشید ) در آن رگ واقع گردد و یا با افزایش عمق ( اگر نیدل را کمی بیرون بکشید ) به رگی دیگر وارد شود که در هردو صورت با پوش کردن مجدد سرنگ ،‌ عملاَ دارو را مستقیم به یک رگ وارد نموده اید . برای همین پس از هر تغییر هرچند اندک در عمق نیدل و یا تغییر محل تزریق ، پیش از شروع تزریق مجدد یک بار دیگر عمل آسپیراسیون را انجام دهید . = این فقط در سناریو بیاید .

در پایان آسپیراسیون در هردو جزوه = در تزریقات عضلانی عمل آسپیراسیون برای اطمینان از " عدم حضور " نیدل در رگ انجام می دهند و در تزریقات وریدی این کار را برای اطمینان از " حضور " نیدل در رگ به انجام می رسانند .

ب) حالت نشسته : پس از کنار زدن لباس ، در حالی که برروی صندلی نشسته اید ، با رعایت هرچه بیشتر نکات فنی که در بالا به آنها اشاره گردید به راحتی می توانید عملیات تزریق به قسمت ایمن سرین خود ( دایره ای به قطر تغریبی 4 سانتی متر واقع در ربع فوقانی و خارجی باسن ) را انجام دهید .

نکته : از روش ( ب ) برای انجام تزریقات به افراد دیگر نیز می توانید استفاده نمائید و از محاسن این روش می توان به سرعت عمل بالا و نیز رعایت بهتر و کاملتر شئونات اشاره نمود .

ج) نشسته مورب : به حالتی شبیه به ریکاوری پوزیشن به پهلوی چپ برروی زمین بنشینید ( افراد راست دست ) و کف دست چپتان برروی زمین بگذارید با رعایت نکات فنی هر عضله مجازی را که خواستید مورد تزریق قرار دهید . این روش برای تزریق به سرین بزرگ ، سرین کوچک ، بغل ران ، پشت ران ، بیرون پشت ساق پا هم کاربرد دارد .

◄ دلتوئید ( بغل بازو ) : بعد از " سرین " بیشترین استفاده جهت تزریقات از ، عضله مثلثی شکل " دلتوئید " در بغل بازو صورت می پذیرد که عضله‌ای بسیار بسیار مناسب ، ایمن ، کم عارضه ، کم درد ، خوش جذب ( برای دارو ) و خوش کاربر می باشد که به راحتی  پذیرای 6CC داروی تزریقی ( در افراد با جثه معمولی ) می باشد . این عضله به علت کاربرد کم در انجام فعالیتهای روزمره خیلی به ندرت دچار درد پس از تزریق می شود ( حتی خیلی کمتر از سرین ها ) .

* مناسب ترین محل برای نیدل اینگ و تزریق به این عضله ، نقطه ایي به فاصله سه انگشت خود فرد پايين تر از زائده آکروميون ( استخوان سر شانه ) ، در سطح خارجي بازو ( نقطه مرکزی این مثلث فرضی ) به قطر حدود 5/1 سانتیمتر می باشد که بیشترین قطر گوشتی و فاصله را تا استخوان بازو دارد . البته در مورد افراد خیلی نحیف و لاغر و یا کودکان بهتر آن است که به جای نیدل اینگ با زاویه 90 درجه ای ، این کار با زاویه ای کمتر ( مثلاً در حدود 60 درجه روبه بالا ، پایین یا طرفین ) انجام پذیرد .

◄ دو عضله رانی :

◄ الف) عضله بغل ران (( Vastus Lateralis )) با بیش از 5CC دارو پذیری برای بزرگسالان و بیش از 3CC برای کودکان از بهترین گزینه ها برای انجام تزریقات حجیم عضلانی می باشد . مناسب ترین محل برای نیدل اینگ و تزریق به این عضله ، از جلو در ثلث میانی و بیرونی ران ( میان ، جلو و بیرون ران ) ، در ناحيه اي کوچک تر از پهناي کف دست خود فرد ( منهای انگشتانش ) می باشد . این عضله به دلیل کاربرد کم در انجام فعالیتهای روزمره و قابلیت داروپذیری حجیم ، در اکثر افراد ، خصوصاً کودکان زیر 3 - 2 سال ( کودکانی که هنوز راه نمی روند ) گزینه بسیار بسیار مناسبي برای انجام تزریقات عضلانی می باشد . البته علت اصلی انتخاب عضله رانی در کودکان به جای عضله سرینی ، عدم تکامل نهایی عروق خونی در عضلات سرین ایشان می باشد که ضمن اینکه این عدم تکامل سرعت جذب دارو را پایین می آورد ، می تواند احتمال بروز آبسه ( آبسه استریل ) در عضلات سرین را نیز تقویت نماید .

◄ ب) عضله جلوی ران (( Rectus Femoris )) با بیش از 5CC داروپذیری برای بزرگسالان و بیش از 3CC برای کودکان عضله مناسبی برای انجام تزریقات حجیم عضلانی می باشد . مناسب ترین محل برای نیدل اینگ و تزریق به این عضله ، در ثلث میانی بخش قدامی ( جلویی ) عضله ران می باشد اما تنها به دليل احتمال بروز درد پس از انجام تزریقات ، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد که بروز این درد می تواند به دلیل کاربرد زیاد این عضله در انجام فعالیتهای روزمره باشد .

◄ تزريق داخل عضله سريني متوسط ( Ventrogluteal ) : اين ناحيه حاوي عضلات سريني متوسط ( در  رو ) و سرینی کوچك ( در  زير ) است و به دليل دوري آنها از عصب سياتيك و شريان گلوتئال فوقاني یکی از سالم ترين محل ها براي انجام تزريقات عضلاني می باشد . براي مشخص نمودن محل صحیح نیدل اینگ و تزریق به این عضله ، کف دست چپ خود را برروي " تروکانتر " بزرگ ( مفصل ران ) و انگشت سبابه را روي زائده خاصرهاي قدامي فوقاني شخص قرار داده ، سپس انگشت مياني را روي ستيغ خاصره اي قرار دهید و آنگاه دو انگشت خود را تا حد امكان از هم باز کنيد . فاصله بين این دو انگشت محل مناسب برای انجام تزريق خواهد بود .

◄ عضله پشت بازو : مناسب ترین محل برای نیدل اینگ و تزریق به این عضله ، خمس میانی و خلفی ( پشت ) بازو می باشد این محل ضخیم ترین نقطه در این عضله که بیشترین میزان داروپذیری و حداکثر فاصله تا استخوان را دارد . به دلیل کاربرد کم این عضله در انجام فعالیتهای روزانه درد پس از تزریق به آن خیلی کم است اما از آنجایی که این عضله پذیرای حجم چندانی از دارو نمی باشد ( حداکثر حدود 3CC بدون ایجاد درد ) و چندان هم خوش کاربر نیست ( کمی چپ راه است ) ، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد .

◄ عضله جلوی بازو : مناسب ترین محل برای نیدل اینگ و تزریق به این عضله ، خمس میانی جلوی بازو می باشد . این محل ضخیم ترین نقطه در این عضله که بیشترین میزان داروپذیری و حداکثر فاصله تا استخوان را دارد . در صورت به کارگیری زیاد ، تا چند ساعت اول پس از تزریق احتمالاَ دچار کمی درد خواهید شد  و از آنجایی که این عضله پذیرای حجم چندان زیادی از دارو نمی باشد ( حداکثر حدود 3CC بدون ایجاد درد ) ، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد .

◄ عضله سائد دست : مناسب ترین محل برای نیدل اینگ و تزریق به این عضله ، در حدود 4 – 3 انگشت بسته خود فرد پایین تر از چین آرنج ، بر روی قسمت سفید و پهن سائد می باشد . دارو پذیری این عضله نیز در حدود 3CC بدون ایجاد درد می باشد .

◄ عضله پشت ران : مناسب ترین محل برای نیدل اینگ و تزریق به این عضله ، از پشت در خمس میانی و بیرونی ران ( میان ، پشت و بیرون ران ) ، در ناحيه اي کوچک تر از پهناي کف دست خود فرد ( منهای انگشتانش ) می باشد . این عضله به رغم حجم زیاد داروپذیری ( بیش تر از 5CC بدون ایجاد درد ) و کاربرد کمتر از عضله جلوی ران در انجام فعالیتهای روزانه ( ایستادن ، دویدن ، راه رفتن ، پله روی و ... ) چندان کاربر پسند نبوده و چندان مورد استفاده قرار نمی گیرد ( خیلی چپ راه است ) . اگر بنا به هر دلیلی خواستید که تزریق را در عضله پشت ران خود انجام دهید می توانید حالت ذیل و یا حالت دیگری که خودتان راحت تر هستید را اتخاذ نموده و به راحتی عملیات تزریق را در این عضله به انجام رسانید :

* حالت درازکش : به حالتی شبیه به ریکاوری پوزیشن به پهلوی چپ برروی زمین بنشینید ( افراد راست دست ) و کف دست چپتان برروی زمین بگذارید و زانوی راست جلوی زانوی چپ قرار بگیرد و در حالی که به محل مناسب و درست تزریق در خمس میانی و بیرونی ران ( میان ، پشت و بیرون ران ) ، در ناحيه اي کوچک تر از پهناي کف دستتان نگاه می‌کنید با رعایت هرچه بیشتر نکات فنی ، نیدل اینگ ، آسپیراسیون و پوش اینگ را انجام دهید .

◄ دوقلوهای ساق پا ( هامسترينگ ) : این دو عضله در دوطرف پشت ساق پا قرار دارند و مناسب ترین محل برای نیدل اینگ و تزریق به این عضلات ، قطورترین ناحیه پشت ساق پا ( در دوطرف و وسط ) می باشد . به دلیل کاربرد زیاد این دو عضله در انجام فعالیتهای روزانه ، در صورت تزریق بیشتر از 5CC ، احتمال احساس درد پس از تزریق در آنها محتمل می باشد . برای انجام تزریق به این دو عضله به دو روش می توان عمل نمود :

الف) حالتی شبیه به ریکاوری پوزیشن به پهلوی چپ برروی زمین بنشینید ( افراد راست دست ) و کف دست چپتان برروی زمین بگذارید و ساق پای راست عقب تر از ساق چپ قرار بگیرد و در حالی که به محل مناسب و درست تزریق در میان ، پشت و بیرون ساق پایتان ( میان ، پشت و بیرون ساق ) ، در ناحيه اي به قطر تغریبی 3 سانتی متر نگاه می‌کنید با رعایت هرچه بیشتر نکات فنی ، نیدل اینگ ، آسپیراسیون و پوش اینگ را انجام دهید .

ب) پس از نشستن بر روی زمین یا صندلی ساق پایتان را جمع نموده و بیرون آنرا بر روی ران خود قرار دهید و در حالی که به محل مناسب و درست تزریق در میان ، پشت و داخل ساق پایتان ( میان ، پشت و داخل ساق ) ، در ناحيه اي به قطر تغریبی 3 سانتی متر نگاه می‌کنید با رعایت هرچه بیشتر نکات فنی ، نیدل اینگ ، آسپیراسیون و پوش اینگ را انجام دهید .

نکته : در مورد کسانی که لااقل تا نیم ساعت پس از تزریق نیازی به راه رفتن پیدا ندارند این عضله انتخاب بسیار مناسبی می باشد . در مورد داروهایی که احتمال بروز حساسیت بلافاصله ای پس از تزریق برای آنها محتمل می باشد ( مثل پنی سیلین و ... ) این عظله انتخاب بسیار بسیار مناسبی می باشد زیرا که هم انتشار دارو از طریق این عظله با سرعت کمتری نسبت به عضله سرینی و ... انجام می پذیرد و هم در صورت مشاهده بروز اولین علائم حساسیت ، با تورنیکه نمودن به موقع و موقت عضو می توان انتشار را باز هم به تاخیر انداخت تا بدن فرصت مقاومت را پیدا نماید .

◄ عضله کف دست با حجم حدود 1CC داروپذیری یکی از آخرین گزینه ها جهت انجام تزریق عضلانی می باشد . نیدل اینگ به آن توسط  سوزن 27G به بالا با زاویه مورب به این عضله کوچک انجام می پذیرد .

◄ تزریق از روی لباس در وقت ضرورت : در صورتی که بنا به هر دلیلی ( رعایت شئونات ، مقاومت ارادی یا غیر ارادی بیمار ، گیر کردن مصدوم در محل حادثه ، بدحالی وی و ضیق زمان و ... ) قادر به کنار زدن لباس بیمار جهت انجام تزریق عضلانی نبودید و انجام این تزریق هم کاملاَ لازم و حیاتی باشد می توانید این کار را از روی لباس انجام دهید به این ترتیب که مقداری الکل یا هر ماده ضد عفونی کننده دیگر را به نحوی بر روی لباس بیمار بریزید که به پوست وی رسیده و آنرا خیس نماید سپس با رعایت هرچه بیشتر نکات فنی تزریق را انجام دهید .

توجه :

* عضله ای را که نیدل در آن قرار دارد را به هیچ وجه نباید منقبض نمود و یا تکان داد .

* آسپیراسیون فقط می تواند حضور نیدل در ورید یا سرخرگ را مشخص نماید و قابلیت اعلام هشدار مبنی بر حضور نیدل برروی عصب را ندارد پس همواره احتمال این مهم را در نظر گرفته و تا جای ممکن از مواجهه با آن پرهیز نمائید .

* هر چه دارو آهسته تزريق شود درد و ريسك بعضي از عوارض ناشی از تزریق ( درد ، آبسه ، کبودی و ... ) کمتر خواهد بود .

* درد در تزریقات عضلانی و جلدی سه فاز دارد که به قرار ذیلند :

الف) اولیه : این درد در لحظه نیدل اینگ ( فرو کردن سوزن در بدن ) به درون بافتهای مختلف بدن به وجود می آید .

ب) ثانویه : این درد در حین تزریق دارو ( پوش کردن ) به وجود می آید و ممکن است تا چند دقیقه پس از تزریق ادامه داشته باشد .

ج) ثالثیه : دردی که مدتی پس از انجام تزریق به وجود می آید و ممکن است تا چند روز بعد از تزریق نیز ادامه داشته باشد .

نکات مهم :

* از عضلات یاد شده فوق فقط  5 – 3  مورد اول دارای بیشترین و عملی ترین کاربرد در تزریقات عضلانی می باشند و انجام تزریق در مابقی عضلات مربوط به زمان بروز فوریت ، اضطرار و ناچاری می باشد نه تفنن و یادگیری تزریقات با روش آزمون و خطا بر روی بیماران بینوا .

* برخی از داروها فقط در برخی عضلات خاص تزريق می شوند ( مثلاَ واکسن هپاتيت که فقط در عضله دلتوئيد تزریق می گردد ) .

*

با امتنان و تشکر : سیّد محمّد حسینی  2297713584

نظرات شما عزیزان:

علی

ساعت21:54---18 مهر 1394

- [ایمیل]

محدودیت استفاده از b complex چقدره ؟

حمیده

ساعت12:21---3 آبان 1393

- [ایمیل]

خیلی عالی بود

ali

ساعت20:41---9 اسفند 1391

توضیحات بسیار جامع بود، ممنون

negar

ساعت21:55---16 آبان 1391

- [ایمیل]

خیلی خوب بود

رضا

ساعت19:35---8 مهر 1390

آقای حسینی آیا مطب دیگری هم برای آموزش دارید ؟ حتما در وبلاگتان نمایش دهید .

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: